Trabzon’a ilk Rus akını(!) 1917 devrimi sonrasında olmuştu. Komünistlerden kaçan Rus burjuvası, asilzadesi soluğu İstanbul ve Trabzon’da almıştı. İkinci Rus akını ise Sarp sınır kapısının açılmasından sonra olmuştu. 1990’larda Trabzon’a akın edenler burjuva ve asilzade değil, ağırlıklı olarak kadınlardan oluşan alt ve orta tabaka idi!

Bu iki akın(!), sosyal bir gelişme idi. Geldiler ve döndüler…

İlk akından(!) önce, bir de istila ve işgal vardı. Ruslar, denizden ve karadan Doğu Karadeniz’i ablukaya aldılar, Trabzon’u işgal ettiler. Kentteki Müslüman ahalinin yüzde 80’i yerini yurdunu terk etti ve batıya göçtü.

1916’nın Nisan ayında Trabzon’a giren Ruslar, Trabzon’dan hiç çıkmayacaklarmış gibi hareket etmeye başladılar.

Bir Zamanlar Trabzon (2) adlı eserimizde, Rus bölge askeri komutanı General Schwars’ın ilk işinin şehir planı yapmak olduğunu yazmış ve şöyle devam etmiştik,

“Bu plan çerçevesinde bugünkü Maraş Caddesi açıldı. Bu caddeye Rus Caddesi adı verildi. Diğer bazı ana caddelere de Lyahovskaya, Velikoknjeskaya ve Paçtovaya adları verilmişti. İsim değişikliği yalnız caddelerle sınırlı kalmamış, çok sayıda mahalle ve sokak ismi de Rusçaya dönüştürülmüştü.”

Ruslar; 19. yüzyıl itibarıyla adı Meydan-ı Şarki, Frenk Meydanı, Kafir Meydanı, Gavur Meydanı vs. olan meydanın (Atatürk Alanı) adını da Nikolayevskiy Meydanı olarak değiştirmişlerdi.

Ruslar, Maraş Caddesi’ni Meydan’dan Ayasofya’ya kadar açarken, yüzlerce ev yıkmışlardı. Yıkılan evlerin büyük çoğunluğu Müslümanlara aitti.

Trabzonlular arasında uzun süre Rus Caddesi olarak nitelendirilen bu caddeye daha sonraları Maraş Caddesi adı verildi. Rusların açtığı cadde, uzun bir süre topraktı. Sonra Arnavut kaldırımı olarak bilenen taşla döşendi.

Bu cadde alt yapı çalışmaları nedeniyle bir yıla yakın süredir, 70-80 yıl önceki halinde olmasa bile, zemin üzerine asfaltımsı bir malzeme dökülerek yapılmayı bekliyor.