Milli tezahürlerin akisleri-2 (Milli Uyanışın Yankıları-2)

Sivas Vali Vekaletinden 2 Haziran 1919 tarihli aldığım bir telgrafta da

"bugün Miralay Dömanj (Demange) imzasıyla alınan telgraf namede 'Aziziye'de İzmir'in işgali üzerine Hıristiyanların katledilmekle tehdit edildiği ve bu ise uygun olmayıp size vaziyeten (durumdan) haber veriyorum ki, bu haller müttefik askerleri tarafından vilayetimizin işgaline sebep olur' mealinde bildirimlerde bulunulmaktadır. ...vs." denilmekte idi.

Hakikatte, ne Sivas’ta endişe verici bir hal vardı ve ne de Hıristiyanların katledilmekle tehdit edildiği vaki idi. Mesele, milletçe yapılmaya başlanılan mitinglerden etkilenen ve bunu emellerinin husulüne mâni sayan Hıristiyan unsurların, yabancıların nazarı dikkatini çekmek için kasıtlı yaydıkları haberler kabilinden olarak kabul etmek lazımdır. (Vesika: 22, 23, 24). Harbiye Nezareti'nin nota suretini ihtiva eden telgrafına verdiğim cevabı aynen arz edeceğim:

İstihbarat Gayet aceledir / Adet 58 / 3 Haziran 1919

Harbiye Nezareti Celilesine (yüce makamına) c: 2 Haziran 1919 şifre:

Sivas ve civarında evvelce bulunan Ermenileri ve daha sonra gelen mültecileri dehşete düşürecek hiçbir hadise olmamıştır. Ne Sivas’ta ve ne de civarında endişe verici hiçbir hal yoktur. Herkes sakince iş ve güçleriyle meşguldür. Bunu kati surette arz ve temin ederim. Dolayısıyla İngiliz notasındaki istihbarat kaynağının ne olduğu azizlerince bilinmek lazımdır (bilinmesi gereklidir). İzmir'in ve Manisa'nın işgali acı haberi üzerine İslam ahalice yapılan ve Hıristiyan unsurlar hakkında hiçbir husumet fikri ihtiva etmeyen toplantılardan belki de bazılarının ürkmüş olmaları hatıra gelmektedir. İtilaf devletleri milletimizin haklarına ve bağımsızlığına riayetkâr kaldıkça ve millet vatanın bütünlüğünün dokunulmazlığından emin bulundukça gayrimüslim unsurların korkuya kapılmasına hiçbir sebep yoktur ve bu konuda devlete karşı her türlü mesuliyeti taahhüt ve buna tamamıyla emniyet buyurulmasını istirham ederim. Fakat milli bağımsızlık ve mevcudiyeti imha ve hayatın bekasını tehlikeye düşüren işgal, suikast ve tecavüz gibi İzmir havalisinde görülmekte olan fiiliyatın benzerlerinin ortaya çıkmasına karşı ne milletin heyecanını ve vicdani üzüntülerini ve ne de buna dayalı milli tezahüratı men etmek ve durdurmak için nefsimde ve hiç kimsede kudret ve takat göremeyeceğim gibi, bu yüzden ortaya çıkacak vakaların ve hadiselerin karşısında da mesuliyet kabul edebilecek ne kumandan ve ne de mülkiye memuru ve ne de hükümet tasavvur ederim.

Mustafa Kemal

Kaynak: Gazi Mustafa Kemal, Nutuk. 1919-1927

Hazırlayan, sunum ve parantez içindeki açıklamalar: Mehmet Nuri Sunguroğlu - 2021